Ik vind vrijheid een belangrijke waarde, jij ook? Ik zou nooit iets doen waardoor een ander minder vrijheid heeft. Dat is een norm waar ik naar leef. Samen maakt dit mijn moraal. Zo zijn er meer waarden die ik belangrijk vind; gelijkheid, vrede, liefde en veiligheid bijvoorbeeld. In mijn ideale wereld is er vrede, is ieder mens gelijk en vrij en is ieder mens veilig en geliefd. Hoe ziet jouw ideale wereld eruit?
De kans is aanwezig dat jij ongeveer hetzelfde belangrijk vindt. Denk jij dat we dat belangrijk vinden omdat ons dat aangeleerd is in de opvoeding? Of denk jij dat sommige waarden voor iedereen gelden? Zijn er waarden die iedereen belangrijk vindt?
Universele waarden
Ben jij van mening dat er waarden zijn die iedereen belangrijk vindt? Dan ga jij uit van universele waarden. Universele waarden kun je zien als een soort basis van een groot gebouw waarin we allemaal samenleven. Dan zijn bepaalde waarden de bouwstenen die ervoor zorgen dat het gebouw stevig staat. Dit kunnen waarden zijn als respect, eerlijkheid en veiligheid. Als dit universele waarden zijn dan worden deze door alle mensen over de hele wereld gezien als belangrijk. Ongeacht wat de achtergrond is van deze mensen.
Cultureel bepaalde normen en waarden
Maar misschien zijn niet alle waarden universele waarden. Misschien bestaat universele waarden helemaal niet. Dan kan het zo zijn dat je vindt dat waarden cultureel bepaald zijn. Stel je voor dat je vindt dat elk land, elke stam en elke groep mensen zijn eigen set van regels heeft. Wat in de ene gemeenschap als belangrijk wordt gezien, kan in een andere gemeenschap heel anders zijn. Dan zijn waarden cultureel bepaald. Bijvoorbeeld, terwijl in sommige culturen stilte als respectvol wordt beschouwd, kan in andere culturen het delen van gedachten en gevoelens juist als respectvol worden gezien.
Universeel, cultureel bepaald of beide?
Wat jij de oorsprong van waarden vindt, universeel of cultureel bepaald (of beide!), is belangrijk voor kritisch denken. Iemand anders kan hierover totaal anders denken! Het is alsof we een kleurrijke mix van ideeën en overtuigingen tot ons nemen terwijl we opgroeien. En die kleurrijke mix kan voor een ander anders zijn. Het is belangrijk om kritisch na te denken over waarom we bepaalde dingen als goed of fout beschouwen. Het kan ons helpen nadenken over morele dilemma’s.