Wanneer wij het als filosofen hebben over vrije wil, dan bedoelen wij dat mensen vrij zijn om te doen en laten wat ze willen. Mensen kunnen, als ze vrije wil hebben, zelf kiezen om iets wel of niet te doen. Het is een controle over je handelen, maar ook de mogelijkheid om beslissingen te nemen aan de hand van wat jij belangrijk vindt.
Vrije wil is ook een voorwaarde voor morele verantwoordelijkheid. Hoe zou je verantwoordelijk kunnen zijn voor een handeling, als je niks anders had kunnen doen? Wij gaan ervan uit dat mensen zelf kunnen beslissen wat ze doen, daardoor kunnen we ze ook verantwoordelijk stellen voor hun handelen. Toch zijn er gevallen waar dit soms lastiger lijkt dan je denkt: wat als iemand slaapwandelend een moord pleegt, of als een dementerende bejaarde een bank overvalt? Zeggen wij dan ook dat zij vrije wil hadden in deze situaties?
Er zijn filosofen die overtuigd zijn dat vrije wil niet bestaat. Zij vinden dat al onze beslissingen worden veroorzaakt door gebeurtenissen uit het verleden. Dit heet determinisme. Volgens het determinisme kunnen we niet onze eigen keuzes maken, omdat door gebeurtenissen uit het verleden al vaststaat wat ons gedrag in het heden is en in de toekomst zal zijn.
Auteur: Stefan Vliek