Waar worden wij precies gelukkig van? Kunnen wij dat vinden door te zoeken met ons verstand? Of moeten wij daarvoor ons gevoel volgen? Voor Baruch Spinoza (1632-1677) hebben wij ons verstand daarvoor nodig om tot kennis en inzicht te komen. Met kennis en inzicht zullen wij blijmoediger worden. Voor Spinoza was blijmoedigheid de weg naar geluk. Dus wij moeten op zoek naar kennis en inzicht. Maar waarvan precies?
Spinoza stelde dat je op twee manieren iemand ‘bent’. 1. Hoe je in feite bent en 2. Hoe je eigenlijk bent.
1. Hoe je in feite bent.
Allereerst is er de alledaagse praktijk. In de alledaagse praktijk ben je iemand en dit is diegene die anderen ook zien. Zij zien wat je doet. In de dingen die jij dagelijks doet wordt je veel beïnvloed door mensen om je heen. Zo luister je waarschijnlijk naar je ouders en bepalen zij veel voor je. Je hebt misschien niet zelf gekozen om elke ochtend als eerste je bed op te maken, maar je doet het toch. Omdat je dit wel doet, maakt dit onderdeel uit van hoe je in feite bent. In je hele leven zal je dingen gaan doen die zijn beïnvloed door mensen om je heen; thuis, op school, in je band of op je werk.
Toch zijn er dingen die je niet in het dagelijks leven doet, maar wel zou willen doen. Dat noemt Spinoza ‘hoe je eigenlijk bent’.
2. Hoe je eigenlijk bent
Hoe je eigenlijk bent is de innerlijke kern van wie jij bent. Dit bevat wat jij belangrijk vindt en wat je eigenlijk zou willen doen. Het is een soort van ideaal beeld van jezelf. Naast de dingen die je elke dag doet (hoe je in feite bent) omdat je ze moet doen, zijn er ongetwijfeld dingen die je zou willen doen omdat je ze belangrijk vindt. Elke dag je bed opmaken kan iets zijn wat je niet vanuit jezelf graag wilt. Je zou je kunnen voorstellen dat je graag meer tijd wilt doorbrengen met je vrienden op het sportveld. Spinoza zou zeggen dat ‘meer tijd willen doorbrengen met je vrienden’ onderdeel is van hoe je eigenlijk bent.
Blijmoedigheid? Geluk?
Wanneer wij kennis en inzicht hebben van hoe wij in feite zijn en hoe wij eigenlijk zijn, hoe brengt ons dit dichter tot blijmoedigheid? Voor Spinoza moeten we proberen om de twee manieren waarop wij ‘zijn’ samen te laten werken. Wanneer jij weet hoe je in feite bent en hoe je eigenlijk bent dan kun je proberen om die twee in harmonie te laten zijn. Je moet je dit voorstellen alsof je in een computerspel zit en moet samenwerken in een team; pas op het moment dat de samenwerking goed is, dan kom je verder in het spel. Wanneer de samenwerking niet goed is, dan is dit frustrerend en het spel niet leuk. Spinoza stelde wanneer je de twee manieren van ‘zijn’ harmonieus laat samenwerken, dat je daar blijmoedig van wordt en dus gelukkig.