Iedereen kan ergens van overtuigd zijn, maar dat betekent nog niet dat het waar is. Toch? Ik kan overtuigd zijn dat Meppel de hoofdstad van Drenthe is, maar dat maakt het nog niet waar. Volgens Plato moet echte kennis aan drie voorwaarden voldoen.
Drie voorwaarden voor kennis
Plato zegt: als je echt iets wéét, dan moet er drie keer “ja” te zeggen zijn. Volgens Plato is kennis namelijk een gerechtvaardigd, waar, geloof.
- Je hebt er een rechtvaardiging voor.
Je moet kunnen uitleggen waarom je het weet en dus goede redenen hebben om de stelling te geloven.
“Ik weet dat het regent, want ik hoor de druppels op het raam,” is een goed argument. En dus een rechtvaardiging! - Het is waar.
Wat je denkt, moet ook echt het geval zijn. Hiermee bedoelt Plato dat het moet overeenkomen met de werkelijkheid. Als je zegt dat het regent, maar het is stralend zonnig weer… Dan voldoe je niet aan deze voorwaarde, want wat je zegt is niet waar. - Je moet de stelling ook echt geloven.
Je moet er echt van overtuigd zijn. Als je zegt dat het buiten regent, maar dat eigenlijk niet gelooft, dan ben je er niet van overtuigd.
Alle drie moeten kloppen. Ontbreekt er één? Dan heb je geen kennis, maar alleen een mening.
Edmund Gettier
Meer dan 2000 jaar later, schreef Edmund Gettier (1927-2021) een beroemd artikel in 1963 dat iedereen aan het denken zette over Plato’s definitie van kennis. Het was een heel kort artikel, maar het had grote gevolgen!
Gettier ontdekte een probleem in Plato’s definitie van kennis. Gettier liet zien dat wanneer je voldoet aan de drie voorwaarden van Plato’s definitie van kennis, er toch gevallen zijn dat het raar voelt om te zeggen dat je het “ zeker weet”.
Stel, je kijkt naar een klok op school en die geeft 10 uur aan. Je gelooft dat het 10 uur is. Wat je niet weet, is dat de klok al twee dagen stil staat op 10 uur. Toevallig is het nu echt 10 uur.
Je had goede redenen om dit te geloven (gerechtvaardigd), het was ook echt 10 uur (waar) en je was er ook echt van overtuigd op dat moment ook echt dat het 10 uur was (geloof). Desalniettemin lijkt het gek om te zeggen dat je echt weet dat het 10 uur is. De rechtvaardiging kan ook toevallig kloppen. Het was gewoon een gelukkige gok; een toevalstreffer. Dit heet het Gettier-probleem. Plato’s definitie van kennis lijkt niet genoeg…
Auteur: A. Bulder