Als psychiater én als filosoof heeft Damiaan Denys te maken met psychische stoornissen. Psychische stoornissen zijn afwijkingen van het normale. Maar wat is het normale eigenlijk? Hoe ontstaat haar tegenhanger, het abnormale?
Wat wij als normaal achten is volgens Denys een constructie. Normaliteit bestaat niet zomaar in de wereld, maar die hebben wij gecreëerd. Dat doen wij op individueel niveau en op het niveau van een gemeenschap.
Individueel niveau
Volgens Denys kijken we met een bepaalt kader naar het gedrag van andere mensen. Alles wat binnen dat specifieke kader past, vinden wij normaal. Al het gedrag dat daarbuiten valt begrijpen we niet. Dit onbegrepen gedrag labelen we vervolgens als abnormaal.
Dus het gedrag dat we lastig, raar en onbegrijpelijk vinden heeft als het ware een etiket nodig om in ons kader te kunnen passen. Het gedrag blijft abnormaal maar heeft voor ons op dat moment wel een betekenis gekregen. Namelijk als gedrag dat ‘niet-normaal’ is, maar wel geaccepteerd wordt. En dat vinden wij fijn!
Dit labelen doen we ook op een groter niveau, namelijk het niveau van een gemeenschap.
Niveau van de gemeenschap
Je zou kunnen stellen dat iedereen een eigen kader heeft en bepaald gedrag als normaal beschouwt en ander gedrag als abnormaal. Op een groter niveau, het niveau van een gemeenschap, hebben we daar een institutie voor. Namelijk de psychiatrie. Denys stelt dat de psychiatrie in de samenleving als functie heeft om abnormaal gedrag begrijpelijk te maken zodat het in ons gezamenlijk kader past. Op dat moment heeft abnormaal gedrag betekenis en kan het geaccepteerd worden.
Wat is dan precies dat kader? Wat is dat normaal waar het abnormale buiten valt?
Normaliteit in een samenleving
Denys stelt dat wij samen deze normen bepalen! Dat is vaak niet een bewust proces. Hij gebruikt als voorbeeld onze eet- en beweegcultuur. Dit gaat als volgt: wij vinden het heel normaal om te sporten om op gewicht te blijven. Wij vinden het heel normaal om veel te eten. Maar is dat vele eten en dáárom sporten wel normaal? Is het niet normaler om minder te eten? Om slechts ‘genoeg’ te eten?
Wat Denys hiermee probeert te zeggen is dat normaliteit niet een vaststaand gegeven is. Het is een construct en dit construct is vaak helemaal niet rationeel!
Productiviteit als norm
In onze huidige tijd is er een hele specifieke heersende norm ontstaan volgens Denys. Namelijk de norm van productiviteit. De richtlijn van normaal gedrag in onze samenleving is die van productief zijn. Als je niet daaraan kunt voldoen, dan ben je abnormaal!
Is deze norm rationeel? Misschien vanuit het huidige politieke en economische klimaat wel. Maar blijft deze norm rationeel als je daar voorbij probeert te kijken?
Bron: