Het duurste kunstwerk ooit? Miljoenen! Kosten voor het maken van een paar sneakers? Een paar tientjes. Sneller door de wachtrij heen voor kaartjes van een concert, wat heb je daar voor over? Is het oké om iemand te betalen om aardig te zijn tegen je kind?
Al deze vragen hangen samen met het marktdenken. De term ‘marktdenken’ heeft te maken met economische concepten van de vrije markt en de relatie tussen vraag en aanbod. Binnen het marktdenken zijn andere waarden van belang dan als we denken over moraliteit. Te denken valt aan waarden zoals winstgevendheid, kostenbesparing, efficiëntie en geldwaarde.
Vanuit het marktdenken kun je een daad beoordelen als ’te duur’ of ‘niet efficiënt genoeg’. Wanneer jij iemand anders kan betalen om in jouw plaats in de rij te gaan staan kun je best efficiënt vinden! De tijd waarin jij normaal stond te wachten, kun je nu iets anders gaan doen. Of misschien lukt het je om meer te verdienen in een uur dan iemand die voor jou wacht kost; tel uit je winst!
Soms kunnen marktwaarden botsen met morele waarden. En dit kan ook cultureel bepaald zijn. Misschien vindt iemand het heel belangrijk om geduldig te zijn. Dan is geduld een belangrijke morele waarde. Diegene kan ook de prijs van iemand anders die voor jou wacht heel goedkoop vinden. Dan is goedkoop zijn een belangrijke markt waarde. Als diegene beide belangrijk vindt, waar zou diegene voor moeten kiezen? Wat zou jij doen?