Waarden, normen en morele dilemma’s
Stel je voor dat je voor een lastige keuze staat, waarbij beide opties belangrijk zijn. Of je nu A kiest of B, beide keuzes zijn voor jou goede keuzes. Wat zou je dan doen? Dit soort dilemma’s noemen we morele dilemma’s. Het zijn de puzzels van het dagelijks leven die ons uitdagen om na te denken over wat juist en goed is. Bijvoorbeeld; is het ooit oké om te liegen om iemand te beschermen?
Wie bepaalt eigen welke keuzes moreel goede keuzes zijn? Kunnen wij ons voorstellen dat iedereen hetzelfde belangrijk vindt? Dan zou moraliteit al ‘in’ ons zitten, puur omdat we mens zijn. Maar misschien is de plaats van je wieg ook wel bepalend voor de dingen die jij belangrijk vindt. Dat zou betekenen dat andere mensen misschien andere dingen belangrijker vinden. Kan dat?
Als je bepaald hebt wat een goede keuze is, dan hoef je je er alleen nog toe te zetten. Je moet het natuurlijk wel echt willen. Jij bepaalt natuurlijk wat je wilt. Je bent immers vrij in wat je wilt (ondanks dat je misschien niet alles mag doen). Maar is dat wel zo? Is jouw wil wel vrij?
De vrije wil
Wat als de vrije wil een soort een superkracht is? Een superkracht die ons de mogelijkheid geeft om keuzes te maken. Een superkracht waarmee wij kunnen doen wat wij echt willen. Wat zouden we dan doen? Zou het bingen van je favoriete serie altijd een keuze zijn uit vrije wil?
Maar hoe vrij is onze wil eigenlijk? Kunnen we altijd kiezen wat we willen, of worden onze beslissingen beïnvloed door factoren waar we geen controle over hebben? Zou de bottomless scroll door je socials helemaal geen daad zijn uit vrije wil? Is alles al bepaald en hebben we helemaal geen vrije wil? Kan het zo zijn dat onze hersenen al bepalen wat wij doen? En dat we alleen maar denken dat we een vrije wil hebben? De vrije wil is iets waar filosofen al jaren over filosoferen.
Waarom filosoferen over morele dilemma’s en de vrije wil?
Nadenken over morele dilemma’s en de vrije wil helpt om beter te begrijpen waarom we bepaalde keuzes maken. Het zijn bouwstenen voor het vormen de eigen waarden en identiteit. Tegelijkertijd kunnen we hierdoor ook andere mensen en hun keuzes beter begrijpen.
Inhoudsopgave Goed en goed? Welke hoort bij moraliteit? Botsende waarden Universeel of cultureel bepaald? Wat zal ik doen? Intentie- en gevolgdenken Markt en haar invloed Vrije wil 1 Vrije wil 2 Vrije wil 3