Afbeelding 12 ~ Daendels

Herman Willem Daendels (1762-1818) was zoon van de stadssecretaris van Hattem. Hij studeerde rechten te Harderwijk en vestigde zich als advocaat in zijn geboortestad.
Herman Willem streefde naar meer invloed van de burgers.

Patriotten

In 1785 zou hij bestuurder worden in Hattem. Maar stadhouder Willem V wilde hem niet benoemen. Daendels sloot zich daarop aan bij de Patriottenpartij. De Patriotten (vaderlandslievenden) verzetten zich tegen Prins Willem V, die zonder inspraak van de bevolking bestuurders benoemde.

Opstand in Hattem

In 1786 leidde de toen 23 jarige Daendels de opstand in Hattem tegen Willem V. De patriottische burgergroepen werden gesteund door patriotten uit Overijssel. Maar de Pruisische troepen van de prins joegen hen op de vlucht en bezetten Hattem. Daendels en vele andere patriotten weken uit naar Frankrijk.
In 1788 veroordeelde het Hof van Gelderland hem bij verstek, om 'met het zwaard over het hoofd te worden gestraft' en tot levenslange verbanning uit Gelderland.
Het Daendelshuis en het Daendelspoortje in Hattem herinneren aan de beroemde inwoner van deze stad.

Met grote belangstelling volgde hij het verloop der Franse Revolutie en hij nam zitting in het Bataafs Comité, dat een omwenteling in de Noordelijke Nederlanden voorbereidde. Toen het gunstige ogenblik leek te zijn gekomen, trad hij in 1792 als bataljonscommandant van het Bataafs Legioen in Franse krijgsdienst. Zo nam hij deel aan de verovering van België.
In 1794 werd Daendels brigadegeneraal in het Noorderleger. In deze functie nam hij o.a. deel aan de belegering: van Den Bosch en de verovering van de Bommelerwaard.

Franse Revolutie

In December 1794 trokken de legers van Pichegru over de bevroren rivieren de Nederlanden binnen. De patriotten hadden zich in Frankrijk geformeerd in een Bataafs legioen, dat onder bevel stond van generaal Herman Willem Daendels.
De bevolking bood weinig weerstand en prins Willem V vluchtte per vissersboot naar Engeland.
De Patriotten namen de macht over en riepen de Bataafse Republiek uit. Daendels speelde een belangrijke rol bij het opstellen van de nieuwe grondwet.

Staatsgreep

Daendels was het niet eens met de manier waarop de Bataafse Republiek werd ingericht. Hij pleegde op 22 januari 1798 zijn eerste staatsgreep en zette met zijn grenadiers alle Federalisten buiten de Nationale Vergadering. Op 12 juli greep hij nogmaals in en dwong het op onwettige wijze gekozen Uitvoerend Bewind tot aftreden.
In 1798 werd hij bevelhebber van de Bataafse troepenmacht. In het volgende jaar stond hij aan het hoofd van een Bataafse divisie onder opperleiding van generaal Brune, met de opdracht een dreigende Engels-Russische inval in Noord-Holland te beletten. Hij kon echter niet voorkomen dat de landing in 1799 gelukte.

Lastercampagne

Hij was in de strijd heel dapper en dwong de vijanden bij de overeenkomst van Alkmaar het land te verlaten. Toch begonnen zijn tegenstanders een campagne tegen hem. Men beschuldigde hem van verraad. Teleurgesteld nam Daendels in 1800 ontslag, vestigde zich als landbouwer in Gelderland en bemoeide zich enige jaren niet meer met de politiek.

Koninkrijk Holland 1806

Na de stichting van het koninkrijk Holland nam koning Lodewijk Napoleon hem weer in 's lands dienst. De benoemingen en bevorderingen volgden elkaar nu in snel tempo op.

Gouverneur-generaal van Nederlands Indië ( 1807- 1811)

Lodewijk Napoleon benoemde Daendels in 1807 tot gouverneur-generaal van Nederlands Indië. Het was een zware taak, die op Daendels' schouders werd gelegd. Het Nederlandse gezag was daar schrikbarend gedaald. Troepen, geld en materiaal uit het moederland werden tegengehouden door de Engelsen, die de zeewegen beheersten.

Hervormingen

Zijn voornaamste taak was de Hollandse koloniën te beschermen tegen de Engelsen. Hij begon dan ook met een reorganisatie van het leger en vulde het aan met inheemse vrijwilligers. In Weltevreden, een voorstad van Batavia, bouwde hij een voor die tijd modern hospitaal, in Soerabaja, de hoofdstad van Oost-Java, een constructiewinkel, in Semarang een cadettenschool en in Batavia een kanongieterij. Bestuur en rechtspraak organiseerde Daendels op moderne wijze, en ruimde daarbij tal van misbruiken en wantoestanden op. Maar al deze nieuwigheden bezorgden hem de haat en tegenwerking van de Oud-gastenpartij, die tal van klachten en beschuldigingen tegen hem naar Napoleon stuurde.

Klachten

En er waren gegronde klachten. De ernstigste was wel dat Daendels zich verrijkte. Bovendien trad hij met weinig tact en kennis van hun zeden en gewoonten op tegen de inheemse vorsten.
Kort na de inlijving van het moederland riep Napoleon Daendels terug.

Na de val van Napoleon

Na de val van Napoleon vroeg Daendels koning Willem I, zoon van zijn vroegere tegenstander stadhouder Willem V, of hij opnieuw benoemd mocht worden. De Oranjevorst vertrouwde de oud-revolutionair niet, maar toch stelde hij hem in 1815 aan als gouverneur-generaal van Guinea (Ghana), aan de Goudkust in West Afrika; een ongezond en weinig betekenend gebied.
Daar overleed Herman Willem in 1818 aan de gevolgen van de gele koorts en werd in het fort Elmina begraven.