Afbeelding 10 ~ Executie van brandstichters in Moskou
Onder de meer dan een half miljoen soldaten met wie Napoleon de grens met Rusland overstak, bevonden zich 25.000 Nederlandse militairen. Een van hen was Jean François Dumonceau, kapitein in het elitecorps van de Rode Lansiers. Aan de hand van zijn dagboek is de tocht naar Moskou en terug nauwgezet te volgen. Met alle gruwelijke details.
Vlak voor Moskou schrijft Dumonceau:
Tegen de avond is er aan de oostelijke hemel een magnifiek schouwspel te zien. De hele hemel lijkt in de brand te staan. Ik denk eerst dat dit het noorderlicht is, maar later begrijp ik dat het Moskou is dat in brand staat.
De slag om Borodino, het voorstadje van Moskou wordt net door de Fransen gewonnen. Op 14 september trekt het leger van Napoleon Moskou binnen, de allerlaatste overwinning van Napoleon. Als de Franse troepen de stad binnentrekken zijn er hier en daar branden. Maar telkens steken Russische saboteurs op andere plaatsen gebouwen in brand. Uiteindelijk gaat driekwart van Moskou in vlammen op.
Dumonceau noteert in zijn dagboek:
Kloosters en koepels vormen een bizar samenraapsel van weelderige paleizen en eenvoudige behuizingen, waarvan slechts de zwarte, door de branden aangetaste, ruïnes resten. De straten lijken geheel verlaten. Er is geen enkele beweging te zien.
Na vijf weken besluit Napoleon dat het Franse leger weer terug moet naar Frankrijk. Dat heeft hij vijf weken te laat besloten. De paarden die het leger mee had genomen kunnen niet alle lasten dragen, waardoor ze veel achter moeten laten. De gewonden die hulp nodig hebben worden achtergelaten.
En dan komt de vroege winter en de snijdende kou. Van de 40.000 man die nog leven bevriezen er elke nacht honderden. Ook jagen de Kozakken de Fransen op.
Van de 600.000 soldaten die vertrokken zijn, komen er uiteindelijk maar 18.000 terug. De enigen die levend en wel, zonder teveel ziektes en problemen in Frankrijk weer aankomen, zijn Napoleon en een paar van zijn trouwste medewerkers; op 18 december 1812 eindigt de ramptocht naar Rusland.