Doe eens normaal!
Wat is dat eigenlijk? Normaal? Doe jij normaal? Wat doe je, als je ‘normaal’ doet? Hoe ziet het eruit als je niet normaal doet? Ben je dan anders? Abnormaal?
1. Normen
‘Normaal’ is een afgeleide van een norm. Een norm is een gedragsregel; een gedrag dat wij als gewenst beschouwen in onze omgang met elkaar en de omgeving. Wellicht is het bij jou thuis normaal om elke dag te ontbijten aan de keukentafel. Op dat moment is ‘ontbijten doe je aan de keukentafel’ een norm. Het bij jullie thuis een gedragsregel dat het gewenste gedrag uitdrukt.
We kennen vele normen. Sommige zijn specifiek voor je gezin of je vriendengroep, andere worden breder gedragen. Kun je een norm bedenken dat voor alle mensen uit je omgeving geldt? Misschien zelfs een norm voor heel Nederland? De wereld?
2. Abnormaliteit
Alles wat afwijkt van de norm, wordt al snel als abnormaal beschouwd. Dit heeft meestal te maken met gedrag dat niet overeenkomt met de norm. Oftewel, wanneer je gedrag laat zien wat een ander ‘raar’ vindt, dan is dat al snel abnormaal.
Zo vinden we het normaal als je gaat zitten op een stoel, en vinden wij het abnormaal als je de stoel gebruikt als yoghurtbakje. Je gedrag met de stoel wordt raar gevonden en bestempeld als abnormaal.
3. Normen, waarden, moraal?
Hoewel deze lessenserie over normaliteit en abnormaliteit gaan, worden de termen normen, waarden en moraal vaak door elkaar gebruikt. Onterecht! Waarom is dit onterecht?
Zoals je weet zijn normen gedragsregels. Deze ontstaan niet zomaar. Deze komen voort uit wat wij waarden noemen. Waarden zijn eigenschappen die wij belangrijk vinden.
Stel je voor je vind ‘eerlijkheid’ belangrijk, dan is dat een waarde. De gedragsregel, de norm, die daarbij hoort is ‘liegen mag niet’. Zie je dat de norm dus ontstaat uit de waarde?
Nog een voorbeeld, ‘vriendelijkheid’. Als je ‘vriendelijkheid’ als waarde hebt, dan geef je dus aan dat je dat belangrijk vindt. Hoe ga je je dan gedragen? Welke gedragsregel hoort daarbij? Dat kan zijn ‘ik doe aardig tegen iedereen’. Zo ontstaat er dus weer vanuit de waarde een bepaalde norm!
Kun je zelf hier nog voorbeelden van bedenken?
Wanneer je alle normen en waarden bij elkaar zou kunnen leggen, dan spreken we van moraal. Wanneer je niet alleen waarden bespreekt of alleen normen bespreekt, maar beiden? Dan ben je aan het praten over de moraal!
Nu we weten hoe we de termen goed kunnen gebruiken, kunnen we echt gaan kijken naar normaliteit.
4. Kan abnormaliteit normaal zijn?
Goede vraag. Er zijn een aantal filosofen die daar wel iets over te zeggen hebben, dat ‘normaal’. Laten we eens kijken naar een aantal ideeën van deze filosofen.
- Sigmund Freud stelt dat wat wij normaal gedrag vinden onderdrukkend werkt.
- Friedrich Nietzsche stelt dat het ‘normaal’ slaafs en we moeten streven om een Übermensch te worden!
- Michel Foucault stelt dat wat normaal is, een vorm van macht is.
- Patricia Churchland verklaart abnormaliteit door middel van de neurofilosofie.
- Damiaan Denys stelt juist dat alles wat we niet begrijpen als abnormaal wordt gezien.